Εκεί συγκεντρώθηκαν αντικείμενα που είχαν διασωθεί από τον πόλεμο, κυρίως τεχνουργήματα και έγγραφα του 19ου και του 20ου αιώνα, καθώς και πλήθος από θρησκευτικά σκεύη, έγγραφα και κοσμήματα. Τα τελευταία, τα οποία είχαν κατάσχει οι Βούλγαροι από τους Εβραίους της Θράκης το 1943, επιστράφηκαν και παραδόθηκαν στην Ελληνική κυβέρνηση μετά την παραίτηση του Βούλγαρου βασιλιά και την εγκαθίδρυση του κομμουνιστικού καθεστώτος.
Στα επόμενα χρόνια άρχισε μια εμπεριστατωμένη και προσεκτική συγκέντρωση υλικού από όλες τις κοινότητες της Ελλάδας, κάτω από την εμπνευσμένη καθοδήγηση του Νίκου Σταυρουλάκη, διευθυντή του Μουσείου μέχρι το 1993. Χάρη στο ενδιαφέρον αρκετών ιδιωτών, η συλλογή εμπλουτίστηκε σημαντικά με σπάνια βιβλία και εκδόσεις, υφάσματα, κοσμήματα, τελετουργικά και οικιακά σκεύη.
Σύντομα, το Μουσείο άρχισε να συγκεντρώνει το ενδιαφέρον πολλών επισκεπτών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, αλλά και επιστημόνων και δωρητών, που ήταν πρόθυμοι να συνεισφέρουν στην ανάπτυξή του. Το 1981, δημιουργήθηκε η οργάνωση «Αμερικανοί Φίλοι του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος» και, λίγο αργότερα, ιδρύθηκε, από μέλη της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών και Θεσσαλονίκης, «Ο Σύλλογος Φίλων του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος», που από τότε διαρκώς υποστηρίζει το Μουσείο σε κάθε του πρωτοβουλία.
Ο συνεχής εμπλουτισμός του Μουσείου και η διεύρυνση των δραστηριοτήτων του, σύντομα επέβαλαν την αναζήτηση νέου χώρου για τη στέγασή του. Έτσι, το 1984, η συλλογή μεταφέρθηκε σ’ έναν νοικιασμένο όροφο στο κτίριο της Λεωφόρου Αμαλίας 36 και η έκθεση αναδιοργανώθηκε, καλύπτοντας τα κύρια θέματα που ενδιέφεραν το ευρύ και ανομοιογενές κοινό των επισκεπτών. Ύστερα από προσπάθειες ετών, το Μουσείο απέκτησε νομική υπόσταση το 1989. Από τότε λειτουργεί ως Ν.Π.Ι.Δ. που διοικείται από επταμελές Διοικητικό Συμβούλιο.
Στα χρόνια που ακολούθησαν, η δραστηριότητα του Μουσείου επεκτάθηκε σημαντικά, τόσο στον τομέα της έρευνας και μελέτης του Ελληνικού Εβραϊσμού - σε συνεργασία με άλλα ιδρύματα και επιστήμονες από την Ελλάδα και το εξωτερικό - όσο και στον τομέα των εκδόσεων. Παράλληλα, η συλλογή του συνέχισε να εμπλουτίζεται με νέα αποκτήματα από όλη την Ελλάδα, ξεπερνώντας κατά πολύ τις αρχικές προοπτικές. Οι αυξανόμενες ανάγκες του Μουσείου για νέους χώρους, αλλά και το όνειρο της απόκτησης ιδιόκτητης στέγης, οδήγησαν στην αγορά ενός διατηρητέου κτιρίου με τη συμπαράσταση των Φίλων της Ελλάδας και του εξωτερικού, αλλά και της Κοινότητας της Θεσσαλονίκης και του Κεντρικού Ισραηλιτικού Συμβουλίου.
Με την αποφασιστικής σημασίας οικονομική συμπαράσταση του Υπουργείου Πολιτισμού και του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου, το κτίριο αναπαλαιώθηκε, ώστε στα τέλη του 1997, ακριβώς είκοσι χρόνια μετά την ίδρυσή του, το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος μπόρεσε να μεταφερθεί στη μόνιμη πλέον ιδιόκτητη στέγη του, στο αναστηλωμένο τετραώροφο νεοκλασσικό κτίριο της οδού Νίκης 39, στο κέντρο της Αθήνας.
Στις 10 Μαρτίου 1998 εγκαινιάστηκε το καινούργιο κτίριο του Ε.Μ.Ε. και μια νέα εποχή άρχισε για το Μουσείο. Στα επόμενα χρόνια ανάπτυξε ιδιαίτερα και επέκτεινε όλες τις δραστηριότητές του και ιδιαίτερα τις εκπαιδευτικές, βελτίωσε σημαντικά τις υπηρεσίες προς το κοινό και επιδόθηκε σε εμπεριστατωμένες έρευνες, τα αποτελέσματα των οποίων ανακοινώθηκαν μέσα από πλήθος περιοδικών εκθέσεων και ειδικών εκδόσεων. Η επαφή και επικοινωνία με το κοινό και οι διεθνείς σχέσεις και δράσεις του Ε.Μ.Ε. σηματοδοτούν αμφίδρομη κοινωνική και επιστημονική ενημέρωση και επιρροή.
Σκοπός του Ε.Μ.Ε. είναι:
- Να συλλέγει, να διατηρεί και να εκθέτει όλα τα στοιχεία της ιστορίας, της παράδοσης και του πολιτισμού της Ελληνικής Εβραϊκής Κοινότητας.
- Να ερευνά, να μελετά και να καταγράφει την υλική και άυλη κληρονομιά των Ελλήνων Εβραίων και να την θέτει στην υπηρεσία της εκπαίδευσης και της ψυχαγωγίας.
- Να εισάγει επισκέπτες όλων των ηλικιών και εθνικοτήτων στη πολυμορφία της ελληνοεβραϊκής κληρονομιάς, στο πλαίσιο της ελληνικής ιστορίας.
- Να καλλιεργεί την διαπολιτισμική κατανόηση ανάμεσα στους ανθρώπους.
- Να προωθεί δημόσιο διάλογο σχετικά με την ανεκτικότητα και το σεβασμό ανάμεσα σε ανθρώπους όλων των θρησκειών, φυλών, πολιτισμών και εθνοτήτων, χρησιμοποιώντας διδάγματα από το Ολοκαύτωμα.
Μέσα στα επόμενα 3-5 χρόνια το Ε.Μ.Ε. στοχεύει στο να γίνει:
- Ένας αναγνωρισμένος πολιτιστικός και εκπαιδευτικός οργανισμός, ο οποίος θα ενθαρρύνει επισκέπτες όλων των ηλικιών να γνωρίσουν σε βάθος την ελληνοεβραϊκή ιστορία και τον πολιτισμό, αρχίζοντας από την Αρχαιότητα και συνδέοντας το παρελθόν με το μέλλον.
- Ένα πρωτοποριακό κέντρο μελέτης και έρευνας, το οποίο θα προωθεί τη γνώση και την κατανόηση της ελληνοεβραϊκής ταυτότητας, μέσω της συντήρησης και ενδελεχούς μελέτης των αντικειμένων, καθώς και των εμπειριών ατόμων και κοινοτήτων.
- Ένα ζωντανό βήμα για δημόσιο διάλογο και ατομική ενημέρωση της κοινωνίας εν γένει, χρησιμοποιώντας τις υποδομές του Μουσείου και διδάγματα από το Ολοκαύτωμα για την προώθηση της πολιτισμικής πολυμορφίας, της ανεκτικότητας και του σεβασμού μεταξύ όλων των ανθρώπων, ανεξάρτητα από την καταγωγή τους.
Το Κτήριο
Στα τέλη Οκτωβρίου 1997, στην 20η επέτειο της ίδρυσης του, το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος άφησε την παλιά του στέγη και μετακόμισε στις νέες, μόνιμες εγκαταστάσεις του. Τα εγκαίνια του ανακαινισμένου νεοκλασικού κτήρίου στην οδό Νίκης 39 έγιναν το Μάρτιο του 1998.
Το κτήριο της οδού Νίκης 39 παρουσιάζει ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον. Δημιουργήθηκε μέσα στο κέλυφος του διατηρητέου νεοκλασικού κτηρίου, κρατώντας ανέπαφη την εξωτερική του όψη, ενώ το εσωτερικό του ανακατασκευάστηκε πλήρως, για να καλύψει τις ανάγκες ενός σύγχρονου μουσείου. Έχει τέσσερις ορόφους, οι τρεις από τους οποίους χωρίζονται σε τρία ανισόπεδα επιμέρους επίπεδα. Όλα τα επίπεδα διαρθρώνονται ακτινωτά γύρω από ένα κεντρικό οκταγωνικό οπαίο, το οποίο εκτείνεται από το υπόγειο του κτηρίου μέχρι το μικρό δώμα. Περιγράφεται από οκτώ μεταλλικές κολώνες, γύρω από τις οποίες αναπτύσσεται και το κλιμακοστάσιο, σχηματίζοντας μια περιελισσόμενη σπείρα, η οποία δημιουργεί ανάταση με την ανοδική πορεία της. Η θεματολογική ανάπτυξη της μόνιμης έκθεσης του Μουσείου ακολουθεί την περιέλιξη αυτού του οκταγωνικού άξονα, καθώς τα αρχιτεκτονικά επίπεδα ορίζουν και τα εκθεσιακά. Το οπαίο καλύπτεται από γυάλινο θολωτό φεγγίτη που επιτρέπει την είσοδο φυσικού φωτός στο μουσείο. Από αυτή την αρχιτεκτονική επιλογή προκύπτει ένα ενδιαφέρον περιβάλλον με πολλές γωνιώδεις μορφές και σχήματα, που ξεκινούν από τον κεντρικό κυκλικό φωταγωγό.
Οι εσωτερικοί χώροι βάφτηκαν σε τόνους που κυμαίνονται από το υπόλευκο έως το ανοιχτό ροδακινί. Οι συγκεκριμένες χρωματικές επιλογές στοχεύουν να απαλύνουν τα πολλαπλά γωνιώδη σχήματα, αλλά και να δημιουργήσουν ένα διακριτικό, ουδέτερο φόντο για τα πολύχρωμα εκθέματα. Τα πατώματα καλύπτονται από άσπρο μάρμαρο και φυσικό ξύλο, το οποίο εντείνει τη ζεστή και οικεία ατμόσφαιρα που ήδη αποπνέει το κτήριο.
Σε χώρο 800 τετραγωνικών μέτρων φιλοξενούνται, η συλλογή που αποτελείται από 8.000 σπάνια θρησκευτικά και οικιακά αντικείμενα και αρχεία, αποκλειστικά προερχόμενα από την ιστορική πορεία και παράδοση των Ελλήνων Εβραίων, καθώς και οι χώροι εξυπηρέτησης των επισκεπτών και οι χώροι εργασίας. Το κτήριο προστατεύεται από ένα σύστημα ασφαλείας σύγχρονης τεχνολογίας, κάμερες παρακολούθησης, φύλακα και διαθέτει συναγερμό πυρός και υπερχείλισης υδάτων. Ο διαθέσιμος χώρος έχει διαμορφωθεί ώστε να στεγάσει τη μόνιμη έκθεση, τις αίθουσες περιοδικών εκθέσεων, σύγχρονης τέχνης και εκπαιδευτικών προγραμμάτων, βιβλιοθήκη, βεστιάριο , αποθηκευτικούς χώρους, φωτογραφικό αρχείο και εργαστήριο, εργαστήριο συντήρησης και χώρους εργασίας.
Το Εβραϊκό Μουσείο Ελλάδος ιδρύθηκε το 1977 για να συλλέξει, να διατηρήσει, να ερευνήσει και να εκθέσει τα υλικά κατάλοιπα 2300 χρόνων Εβραϊκής ζωής στην Ελλάδα.
Ως ιστορικό και λαογραφικό μουσείο, το κύριο ενδιαφέρον του είναι να παρουσιάσει μια ζωντανή εικόνα της Εβραϊκής ζωής και παράδοσης στη διάρκεια αυτών των αιώνων.
Η συλλογή του που εμπλουτίζεται συνεχώς, αποτελείται από δέκα χιλιάδες αυθεντικά αντικείμενα, φωτογραφίες, έγγραφα και αρχεία, και περιλαμβάνει ποικίλο και ενδιαφέρον υλικό από την καθημερινή και θρησκευτική ζωή και την ιστορική πορεία των Ελλήνων Εβραίων.
Το νέο κτήριο του Μουσείου φιλοξενεί την πλούσια συλλογή του και τις υπηρεσίες προς το κοινό σε συνολικό χώρο 800 τ.μ., που στεγάζει το μόνιμο εκθεσιακό χώρο, χώρο σύγχρονης τέχνης και περιοδικών εκθεμάτων, βιβλιοθήκη, αίθουσα εκπαιδευτικών προγραμμάτων, φωτογραφικό αρχείο, εργαστήριο και εργαστήριο συντήρησης.
Η μόνιμη έκθεση εικονογραφεί θέματα όπως η συναγωγή και τα λατρευτικά σκεύη, το εορτολόγιο, οι παραδοσιακές ενδυμασίες, το Ολοκαύτωμα, ο κύκλος της ζωής, η ιστορία και η παράδοση των Ελλήνων εβραίων. Το Μουσείο επίσης παρουσιάζει περιοδικές εκθέσεις και εκδηλώσεις πάνω σε θέματα σύγχρονης τέχνης.
Οι Συλλογές του Ε.Μ.Ε
Οι συλλογές του Μουσείου περιλαμβάνουν περισσότερα από οκτώ χιλιάδες πρωτότυπα αντικείμενα, υλικά κατάλοιπα 2.300 ετών εβραϊκής παρουσίας στην Ελλάδα.
Τον πυρήνα των συλλογών του, εκτός από λίγα αντικείμενα που είχε συγκεντρώσει μετά τον Πόλεμο ο τότε πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Αθηνών, Ασέρ Μωυσής, αποτέλεσαν τα αντικείμενα που επεστράφησαν από τη Βουλγαρική Κυβέρνηση με την άνοδο του κομμουνισμού στην εξουσία. Πρόκειται για προσωπικά αντικείμενα, κοσμήματα, είδη οικιακής χρήσης, συναγωγικά σκεύη και έγγραφα, που ανήκαν στους Εβραίους των πόλεων της Αν. Μακεδονίας και Θράκης και κατασχέθηκαν μετά το 1941, όταν η περιοχή περιήλθε σε βουλγαρική κατοχή. Τα κατασχεμένα είδη είχαν καταγραφεί λεπτομερώς και αποτέλεσαν το πρώτο σημαντικό και ενιαίο εκτεταμένο σύνολο αντικειμένων της συλλογής.
Αυτό το πρώτο υλικό συνεχώς αυξανόταν, κυρίως από δωρεές ιδιωτών και κοινοτήτων, αρχικά από την περιοχή της Θεσσαλίας, τη Ρόδο και τα Ιωάννινα. Εκτός από σπάνια βιβλία και εκδόσεις του 17oυ - 19oυ αιώνα, το διάστημα 1977 - 1982 συγκεντρώθηκε σημαντικός αριθμός λειτουργικών υφασμάτων της οθωμανικής περιόδου, που έμελλε να αποτελέσουν έναν από τους σημαντικότερους πόλους ενδιαφέροντος τόσο των ειδικών ερευνητών, όσο και των απλών επισκεπτών. Το 1984 παραχωρήθηκε στο Μουσείο η εσωτερική επίπλωση, υφάσματα και σκεύη της συναγωγής της Πάτρας, μετά τη διάλυση της εκεί εβραϊκής κοινότητας λόγω έλλειψης μελών. Αυτά τα θρησκευτικά αντικείμενα είναι πολύ σημαντικά, πολύτιμα και αναντικατάστατα, αφού προέρχονται, ως επί το πλείστον, από συναγωγές και κοινότητες που δεν υπάρχουν πια.
Μέσα από αυτά τα αποκτήματα οργανώθηκαν οι πρώτες τυπικές ειδολογικές κατηγορίες: ιερών σκευών, οικιακών και προσωπικών αντικειμένων, αλλά και αντικειμένων, στοιχείων, και εγγράφων σχετικών με το Ολοκαύτωμα. Στη συνέχεια ακολούθησαν δωρεές ιδιωτών και κοινοτήτων από όλη την Ελλάδα και το εξωτερικό και νέα αποκτήματα εμπλούτισαν τη συλλογή. Η μετεγκατάσταση του Ε.Μ.Ε σε νέο κτήριο (1998) επέφερε αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος του κοινού και πολυάριθμες νέες δωρεές αντικειμένων.
Γενικά, τα τελευταία χρόνια (2000 - 2005) το Μουσείο δέχεται περί τις 250-300 νέες προσθήκες στις συλλογές του κάθε χρόνο. Αυτές οι σπάνιες συλλογές που συνεχώς εμπλουτίζονται με νέο υλικό, καλύπτουν περισσότερους από τέσσερις αιώνες εβραϊκής ζωής στην Ελλάδα, υπολογίζοντας ότι τα παλαιότερα υφάσματα και προγαμιαία συμβόλαια χρονολογούνται στο 16o αιώνα μ.Χ.
Μόνιμη 'Εκθεση
Η μοναδική συλλογή του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδος περιλαμβάνει πάνω από 8.000 αντικείμενα, με παλιότερα ορισμένα υφάσματα και γαμήλια συμβόλαια του 16ου αιώνα. Ενδύματα και αντικείμενα οικιακής χρήσης συγκροτούν την καρδιά του εθνογραφικού χαρακτήρα του Μουσείου και προσφέρουν μια ανάγλυφη εικόνα της καθημερινής ζωής στις ελληνο-εβραϊκές κοινότητες, από το 18ο μέχρι και τον 20ο αι.
Από το ισόγειο ξεκινά η περιήγηση στη μόνιμη έκθεση, η οποία εκμεταλλευόμενη την εσωτερική διαρρύθμιση του χώρου, αποτελείται από μεμονωμένες θεματικές ενότητες. Κάθε ενότητα καταλαμβάνει ξεχωριστή προθήκη και πραγματεύεται ένα συγκεκριμένο θέμα, πάντα σε άμεσο συσχετισμό με την ιστορική διάρκεια, τον κύκλο του χρόνου και τη ζωή του ανθρώπου.
ΩΡΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΙΜΕΣ ΕΙΣΙΤΗΡΙΩΝ:
Ώρες λειτουργίας
Δευτέρα ως Παρασκευή: 9.00 - 14.30
Κυριακή: 10.00 - 14.00
Σάββατο: Κλειστά
Είσοδος: Ενήλικες 6 ?, φοιτητές 3 ?
Τιμή ομαδικής ξενάγησης: 50 ? (κατόπιν συνεννόησης)
ΟΔΗΓΙΕΣ:
Το Εβραϊκό Μουσείο της Ελλάδος βρίσκεται στην οδό Νίκης 39, στο κέντρο της Αθήνας, πολύ κοντά τόσο στο ιστορικό όσο και στο εμπορικό κέντρο.
To ανακαινισμένο νεοκλασικό κτήριο του Μουσείου είναι εύκολο να βρεθεί, καθώς η οδός Νίκης είναι παράλληλη των κεντρικών - και πολυσύχναστων - οδών Φιλελλήνων και Αμαλίας, οι οποίες με τη σειρά τους είναι πολύ κοντά στην πλατεία Συντάγματος.
Πώς θα έρθετε:
Με το μετρό
Ο ευκολότερος τρόπος για να έρθετε στο Μουσείο. Κατεβείτε στο σταθμό του Συντάγματος και αναζητήστε την οδό Μητροπόλεως, στο κάτω μέρος της πλατείας, εκεί που είναι τα καταστήματα. Η οδός Νίκης είναι η πρώτη κάθετος της Μητροπόλεως. Ακολουθήστε την προς τα αριστερά ως το νούμερο 39, που απέχει μόλις 3 λεπτά με τα πόδια.
Με λεωφορείο ή τρόλεϊ
Σας εξυπηρετούν πολλές γραμμές λεωφορείων και τρόλεϊ, ανάλογα με την περιοχή από την οποία ξεκινάτε. Ζητήστε αυτά που κάνουν στάση στο Σύνταγμα ή Φιλελλήνων. Στην πρώτη περίπτωση, ακολουθήστε τις οδηγίες παραπάνω. Στη δεύτερη περίπτωση, κατεβείτε στη «Ρώσικη Εκκλησία» και κάντε αμέσως δεξιά σε ένα μικρό πεζόδρομο (Κυδαθηναίων). Στρίψτε και πάλι αμέσως δεξιά και θα βρείτε το Μουσείο στο δεξί σας χέρι.
Με τραμ
Το Μουσείο εξυπηρετείται από τη γραμμή 1, Ζάππειο-Νέο Φάληρο. Κατεβείτε στο Σύνταγμα και, γυρνώντας την πλάτη στον Εθνικό Κήπο, διασχίστε τη Λεωφόρο Αμαλίας. Η πρώτη παράλληλος είναι η Φιλελλήνων και η δεύτερη η οδός Νίκης. Το Μουσείο θα πρέπει τώρα να είναι στ’ αριστερά σας.
Με τα πόδια μετά από βόλτα στην Πλάκα ή το Μοναστηράκι
Αν περπατήσετε σ’ αυτές τις γειτονιές είναι αδύνατο να μη βρείτε την Αδριανού, έναν από τους τουριστικότερους δρόμους της Πλάκας. Ακολουθήστε την ώσπου να συναντήσετε την Κυδαθηναίων. Γυρίστε την πλάτη σας στην Ακρόπολη και περπατήστε κατά μήκος της Κυδαθηναίων, ώσπου να βρείτε την Οδό Νίκης - περίπου 4 λεπτά. Θα βρείτε το Εβραϊκό Μουσείο στην απέναντι πλευρά του δρόμου, προς τα αριστερά σας.
...
Σε σύνδεση Τώρα: 
